Loskomen van patronen in de zorg
Ik ben een gewoonte aan het starten: in de week na Prinsjesdag schrijf ik een blog. Daar ben ik vorig jaar mee gestart, dus dit is mijn tweede ‘Prinsjesdagblog’. Kortom ik ben een gewoonte, een patroon aan het ontwikkelen. Daarover schrijf ik vandaag meer: Loskomen van patronen in de zorg.
Als mens ben ik mij afgelopen jaar sterker gaan verdiepen in het menselijk bewustzijn. Een wonderlijke wereld waar beter begrip van jezelf en menselijk handelen de beloning is van de ontdekkingsreis. Deze reis brengt me veel nieuwe inzichten over mijzelf in mijn verschillende rollen als onder andere vader, partner, consultant, leidinggevende en vriend. Daarnaast ben ik op een nieuwe manier gaan kijken naar mijn werk in de zorg en de zorg in het algemeen. Wat ik specifiek ben gaan zien, is de overweldigende kracht van patronen. Hoe je daarmee om kunt gaan en het loskomen van patronen in de zorg
Patronen verstarren
Patronen kennen we allemaal, patronen maken ons efficiënt (anders moet je steeds nadenken over schakelen in de auto). Patronen helpen ook bij het maken van keuzes. Op een lunchtafel met dertig soorten beleg, kies je toch gemakkelijk voor je ‘standaard recept’. Dit zijn voorbeelden waarin patronen een positieve uitwerking hebben.
Patronen kunnen echter ook verstarren. Dit herken je als je niet meer nadenkt bij het nemen van beslissingen (het oudere echtpaar dat altijd een koffie en cappuccino drinken aan hetzelfde tafeltje). Ooit was dit een keuze, maar nu niet meer. Als je de volgende keer iemand hoort zeggen ‘zo doen we dat hier’ dan weet je dat je te maken hebt met en verstard patroon.
Verstarde patronen zie je zelf vaak niet (meer), terwijl een buitenstaander zich kan verwonderen over de manier waarop de dingen gaan. Denk maar eens terug aan de eerste keren bij je schoonfamilie…got it?
Specifiek in een groep mensen (familie, collega’s, etc.) hebben verstarde patronen een enorme grip op ieder individu, zo ook in organisaties. In een ouder wordende organisatie zie je dat de patronen gaan stapelen. Het loskomen van patronen in de zorg is een flinke uitdaging. Gedurende de jaren komen er meer patronen bij. Van hiërarchische lijnen, tot collectieve beelden over werk zoals werktijden, omgangsvormen, de apenrots, et cetera. Zonder ingrijpen wordt er steeds meer werk gedaan ‘omdat we dat nou eenmaal zo doen’.
Verstarde lijnen zijn in onze ziekenhuizen
In de zorg is dit niet anders. Ziekenhuizen zijn bij uitstek werkgevers voor een lange loopbaan. Twintig tot dertig jaar werken bij een ziekenhuis is geen uitzondering. Dit geldt niet alleen voor de ‘medewerkers’, maar ook voor de toplaag in het ziekenhuis: de artsen.
Onze artsen zijn geweldig gespecialiseerd opgeleid in een vakgebied. Om dat kennis- en ervaringsniveau te kunnen halen, is jarenlange studie en werk nodig. Kortom alle ingrediënten voor veel en verstarde patronen. Het afgelopen jaar ben ik gaan zien hoe sterk de verstarde lijnen zijn in onze ziekenhuizen en welke consequenties dat heeft.
De zorg moet veranderen om mee te kunnen komen in de druk van betaalbaarheid. Je moet mee kunnen komen in de actuele transities: zorgverschuiving, strategisch zorgaanbod en gecontroleerde krimp. Dit binnen de context van flinterdunne marges, waarin ziekenhuizen gemiddeld minder dan drie procent (!) winst maken. Kortom: onze zorginstellingen moeten wendbaarder worden dan ooit!
In deze jaren zijn veel ziekenhuizen blij om meerjarenafspraken te kunnen maken met verzekeraars. Begrijpelijk. Zo koop je tijd om in rust veranderingen te kunnen doorvoeren, zonder dat de jaarlijkse financiële druk je elk jaar de das om doet. Echter een dergelijk afspraak gaat bijna zonder uitzondering gepaard met de afspraak om te krimpen: kortom, minder zorg in de toekomst.
Minder zorg gaan leveren vraagt om een volledige draai in beleid. Beleid dat jarenlang patronen heeft opgebouwd die staan ingericht op groei. Dus krimp op de korte termijn is een grote uitdaging. Als ik kijk naar begrotingsrondes en discussie over zorgportfolio hoor ik nog steeds vooral wensen voor groei. Het aantal initiatieven voor krimp is simpelweg erg beperkt.
Hoe kunnen we verstarde patronen opheffen?
Verstarde patronen kunnen we opheffen door de patronen weer in beeld te krijgen. Zodra we ons weer bewust worden van het feit dat we een keuze hebben, krijgen we vrijheid in ons handelen: we kunnen dan opnieuw besluiten wat we willen doen. Denk weer aan je schoonfamilie: wat gebeurde er bij je partner toen je hem/haar je inzichten over je verse schoonfamilie deelde (na de fase van verdediging).
Een zichtbaar patroon brengt het collectief weer tot het punt dat er een keuze kan worden gemaakt. We kunnen weer nieuwe doelen stellen en actief kiezen om de oude patronen los te laten. En dat is leuk. Oude gewoontes loslaten geeft ruimte. En nieuwe dingen gaan doen maakt enthousiast.
Verbinding van data en zorg
Zelf houd ik van het creëren van inzicht. Vanuit het overzicht kijken hoe de onderliggende delen elkaar beïnvloeden. In de wereld van data en zorg is daar een enorme rijkdom te vinden. Keuzes over bijvoorbeeld het krimpen van zorg raken een groot aantal mensen en onderwerpen, waar veel vragen spelen. Zoals:
- Kunnen we de zorg wel werkelijk verplaatsen?
- Wat gaat de verplaatsing ons kosten, of opleveren?
- Welke consequenties heeft dit voor het (behoud van) personeel?
- Hoe blijven we ons gebouw nu goed benutten?
- En nog veel meer….
Besluitvorming gebeurt sowieso. Is er geen goed inzicht beschikbaar, dan is beslissen op basis van verstarde patronen waarschijnlijk. Met inzicht in feiten en patronen, met antwoorden op de belangrijkste vragen komt er meer ruimte om een ‘nieuwe’ beslissing te nemen, nieuwe doelen te stellen. En nieuwe beslissingen hebben we nodig om te komen tot een werkelijke ombuiging van de zorgkosten. De vraag die ik overhoud: wat is er in jouw zorginstelling nodig om nieuwe beslissingen te nemen?
….en mocht je je nog afvragen wat de link is met Prinsjesdag? Dat patroon lijkt toch niet te verstarren.